Russland verliert seinen einzigen Marinestützpunkt im Nahen Osten.

De aanwezigheid van Rusland in Syrië is lange tijd een hoeksteen geweest van zijn strategie om macht te projecteren in het Middellandse Zeegebied en het Midden-Oosten. Recente geopolitieke verschuivingen bedreigen echter Moskou's controle over de marinebasis in Tartous, wat zijn invloed in de regio onder druk zet.

Het belang van Tartous voor Rusland is tweevoudig. Enerzijds garandeert het een permanente maritieme aanwezigheid in de Middellandse Zee, waardoor Moskou zijn militaire operaties kan ondersteunen en de NAVO kan tegenwicht bieden. Anderzijds biedt het een strategisch bruggenhoofd in het Midden-Oosten, wat Rusland in staat stelt zijn bondgenoten te beschermen, militaire operaties in Syrië te ondersteunen en zijn rol als geopolitieke machtsfactor te versterken.

Tartous is de enige Russische marinebasis buiten de voormalige Sovjetruimte. Zonder deze faciliteit zou Rusland moeite hebben om langdurige marineoperaties te onderhouden, waardoor het moeilijker wordt om de Westerse invloed in de regio uit te dagen. De basis heeft Moskou in staat gesteld om logistieke ondersteuning te bieden voor maritieme inzet en betrokken te blijven bij conflicten in het Midden-Oosten, met name in Syrië. Het verlies van Tartous zou de Russische invloed in de regio sterk verminderen en het imago van Rusland als betrouwbare bondgenoot ondermijnen.

Om de controle over Tartous te waarborgen, steunde Rusland het Assad-regime tijdens de Syrische burgeroorlog. De Russische militaire interventie in 2015 was gericht op het behoud van zijn belangrijkste bondgenoot in de regio. Deze steun was geworteld in oude banden die teruggaan tot de Koude Oorlog, toen de Sovjet-Unie in 1971 een overeenkomst sloot met Syrië om een bevoorradings- en onderhoudsfaciliteit in Tartous op te zetten. Na de val van de Sovjet-Unie behield Rusland de toegang tot de basis, maar breidde zijn aanwezigheid fors uit tijdens het conflict in Syrië. De militaire interventie stelde Moskou in staat Tartous te moderniseren, zodat het grotere schepen kon accommoderen en diende als een cruciaal logistiek knooppunt. Dit resulteerde in een periode van sterke Russische invloed in het Midden-Oosten.

De oorlog in Oekraïne heeft echter Rusland’s vermogen om zijn positie in Syrië te behouden verzwakt, met als gevolg de val van het Assad-regime ondanks Moskou’s inspanningen om het aan de macht te houden. De ineenstorting van Assad’s bewind betekende een keerpunt: Rusland verloor niet alleen een cruciale bondgenoot, maar kon ook niet voorkomen dat een nieuwe regering opkwam die Moskou als vijandig beschouwt. Dit heeft Rusland’s controle over Tartous direct ondermijnd, aangezien de nieuwe Syrische regering formeel weigerde Rusland verdere toegang tot de marinebasis te verlenen. Dit dwong Moskou om zijn troepen terug te trekken, wat een ernstige klap betekende voor de Russische strategische belangen in de regio. Deze ontwikkelingen werden versterkt door verschillende factoren, waaronder de langdurige economische sancties die Rusland’s vermogen om zijn militaire verplichtingen na te komen hebben verzwakt. Zonder Syrische samenwerking heeft Moskou moeite om Tartous als een functioneel bevoorradings- en onderhoudscentrum te behouden. Het afnemende Russische gewicht in Syrië markeert een groot strategisch verlies, terwijl rivaliserende staten en door het Westen gesteunde krachten de ruimte die Moskou achterlaat, snel opvullen.

Al met al betekent Rusland’s verminderde toegang tot Tartous niet alleen een verzwakking van zijn strategie in de Middellandse Zee, maar ook van zijn bredere geopolitieke invloed. De marinebasis was een cruciaal instrument om Russische zeemacht te projecteren en de NAVO’s zuidelijke flank uit te dagen. Het verlies ervan dwingt Moskou om terug te vallen op de verder weg gelegen Zwarte Zee-havens, wat nieuwe logistieke en strategische kwetsbaarheden creëert. Daarnaast leidt Rusland’s afnemende aanwezigheid in Syrië tot een machtsvacuüm, dat door regionale spelers zoals Turkije en Iran wordt opgevuld. Hierdoor raakt Moskou verder geïsoleerd, terwijl westerse machten hun positie in het Midden-Oosten versterken. Rusland’s tegenslag in Syrië weerspiegelt daarmee een bredere achteruitgang in zijn vermogen om wereldwijde invloed uit te oefenen, wat wijst op een ingrijpende verschuiving in de machtsverhoudingen in de regio.

‍