Van Syrië tot Soedan: Rusland's strijd om zijn zeemacht te behouden

Na het verlies van zijn langdurige marinehaven in Syrië, is Rusland gedwongen om op zoek te gaan naar een nieuwe maritieme basis om zijn vloot te onderhouden. Aangezien het geen geschikte locatie in de Middellandse Zee heeft gevonden, heeft Rusland zijn inspanningen hernieuwd in de Rode Zee om zijn strategische aanwezigheid in de regio te vestigen.

Het doel van Rusland is om een geschikte marinehaven te vinden na het verlies van zijn faciliteiten in Syrië, om zo een nieuw thuis voor zijn Middellandse Zee-vloot te waarborgen. Hiermee beoogt Rusland zijn militaire aanwezigheid in het bredere Midden-Oosten en Afrika te behouden.

De reden waarom het behalen van dit doel belangrijk is voor Rusland, is dat het verlies van zijn marinebasis in Syrië de vloot beperkte in zijn mogelijkheden om een aanwezigheid in de regio te behouden.

Door een nieuwe betrouwbare haven te bemachtigen, kan Moskou militaire operaties uitvoeren langs essentiële maritieme corridors en zo zijn imago als wereldmacht handhaven. Deze zet zou het setback in Syrië kunnen compenseren, terwijl Rusland hoopt zijn geopolitieke invloed uit te breiden.

Bovendien is, gezien het verbod van Turkije op Russische schepen van de Zwarte Zee-vloot, het hebben van een alternatieve basis nog belangrijker voor Rusland om macht buiten zijn directe omgeving uit te oefenen.

Om dit doel te bereiken, heeft Rusland Soedan geïdentificeerd als een potentiële locatie voor een marinebasis en gesprekken gestart in 2019 onder president Omar al-Bashir.

Een voorlopig akkoord werd in november 2020 ondertekend na een militaire coup, maar de nieuwe regering eiste herzieningen, waardoor de ratificatie werd vertraagd. De burgeroorlog die in april 2023 uitbrak tussen het Soedanese leger en de paramilitaire Rapid Support Forces, bemoeilijkte de situatie verder. Terwijl het Kremlin het Soedanese leger steunde, ondersteunde de Russische Wagner-groep de Rapid Support Forces, waardoor Moskou zijn diplomatieke positie moest balanceren.

Om deze uitdagingen te navigeren, ging Rusland met meerdere facties in gesprek, door militaire hulp en economische prikkels aan te bieden om een stabiel akkoord te verkrijgen.

Als gevolg van deze inspanningen heeft Rusland zich gepositioneerd voor een maritieme aanwezigheid in Soedan, maar blijft het zonder een volledig geratificeerd akkoord. De voortdurende politieke onrust en meerdere herzieningen van de deal hebben Moskou verhinderd de stabiele haven in de Rode Zee te verkrijgen die het oorspronkelijk zocht. Rusland heeft echter een 25-jarig akkoord afgerond voor een marinebasis in Port Soedan, waarmee het maximaal vier schepen kan stationeren, inclusief kern aangedreven schepen.

Dit breidt zijn bereik uit in de Rode Zee, maar er zijn grote obstakels. De doorlopende burgeroorlog in Soedan bedreigt de politieke stabiliteit, en de banden van Rusland met rivaliserende facties bemoeilijken zijn positie. Egypte en andere buurlanden verzetten zich tegen de aanwezigheid van Rusland, uit vrees voor militarisering. Bovendien hinderen de slechte infrastructuur van Port Soedan, beperkte elektriciteit en logistieke uitdagingen de operaties. Zonder een duidelijk leveringscorridor blijft het onzeker of de basis kan worden onderhouden, ondanks het akkoord.

Als Rusland de basis in Port Soedan operationeel maakt, kan het wat invloed terugwinnen die het in Syrië heeft verloren, zijn aanwezigheid in Afrika uitbreiden en een deel van de handel in de Rode Zee controleren. Dit zou de Westerse belangen uitdagen en de wereldwijde handel, met name de energiemarkten die afhankelijk zijn van vitale scheepvaartroutes, beïnvloeden. De basis compenseert echter niet het gebrek aan directe toegang tot de Middellandse Zee, waardoor Rusland moeilijkheden ondervindt bij het tegenwerken van de NAVO's zeemacht.

De instabiliteit in Soedan bedreigt de levensvatbaarheid van de deal verder, aangezien eerdere overeenkomsten zijn mislukt, en de doorlopende burgeroorlog twijfels oproept over de lange termijn aanwezigheid van Rusland.

Al met al, als Rusland de basis in Port Soedan operationeel maakt, kan het de invloed die het in Syrië heeft verloren terugwinnen door zijn aanwezigheid in Afrika uit te breiden en belangrijke handelsroutes in de Rode Zee te controleren, waarmee het de Westerse belangen en de wereldwijde energiemarkten uitdaagt. Zonder toegang tot de Middellandse Zee blijft het vermogen van Rusland om de NAVO's zeemacht tegen te werken echter beperkt. Bovendien brengt de voortdurende burgeroorlog in Soedan en een geschiedenis van mislukte overeenkomsten het voortbestaan van de basis op de lange termijn in gevaar, wat de langdurige aanwezigheid van Rusland in twijfel trekt.