Moskou breidt de controle over de Sahel uit – Wat komt hierna?

De recente stap van Moskou om de militaire banden met Mali, Burkina Faso en Niger te verdiepen, markeert een beslissende wending in het veiligheidslandschap van West-Afrika. Wat begon als informele samenwerking is nu geëvolueerd tot een strategisch partnerschap dat erop gericht is de westerse invloed te verdringen en Russische controle over de Sahel te vestigen.

Het doel van Rusland is om zijn militaire aanwezigheid in de Sahel te verankeren door de voornaamste veiligheidsleverancier te worden voor Mali, Burkina Faso en Niger. Via troepeninzet, wapenleveringen en training van soldaten wil het de veiligheidstructuren in de regio domineren en permanente vooruitgeschoven operationele bases opzetten.

De reden waarom Rusland dit wil bereiken, is om een monopolie te vestigen op externe militaire invloed in de Sahel, om zo westerse herintrede te blokkeren en een springplank te creëren voor bredere operaties op het Afrikaanse continent.

De ineenstorting van Franse en Amerikaanse missies creëerde een vacuüm. Geconfronteerd met opstanden en sancties van de Economische Gemeenschap van West-Afrikaanse Staten, wendde de Alliantie van Sahelstaten—gevormd door Mali, Burkina Faso en Niger—zich tot Rusland voor militaire en politieke steun, zonder democratische voorwaarden. Een gedeelde vijandigheid tegenover de NAVO en Oekraïne verdiepte deze samenwerking verder.

Om dit doel te bereiken breidde Rusland zijn inzet van Afrika Korps-troepen uit, ter vervanging van de Wagner-troepen, en opende het bevoorradingsroutes via Guinee. Wapenkonvooien reden openlijk Mali binnen, terwijl militaire vluchten landden in Agadez en Arlit. Russische officieren begonnen rechtstreeks te coördineren met generaals uit de Sahel, en gezamenlijke trainingen pasten lokale troepen aan op Russische doctrine.

Het gevolg van deze acties is een militaire verschuiving in de Sahel, waarbij door Rusland gesteunde troepen voormalige westerse partners vervangen. Bases zoals Agadez zijn logistieke knooppunten geworden voor Russische operaties. Hoewel er geen formeel verdrag bestaat, opereert de Alliantie onder Moskou’s bescherming, waarmee de Economische Gemeenschap van West-Afrikaanse Staten opzij wordt geschoven en westers georiënteerde buurlanden worden geïsoleerd.

Recentelijk is de informele samenwerking tussen Rusland en de Alliantie van Sahelstaten echter veranderd in een formele strategische afstemming. De top in Moskou verving het op ECOWAS gebaseerde veiligheidskader en vestigde directe militaire coördinatie, waarbij Russische personeel overstapte van adviseurs naar ingesloten commandorollen voor gezamenlijke defensieoperaties.

Deze verschuiving bood Rusland de kans om ongehinderde basistoegang in de Sahel veilig te stellen, waarmee Russische troepen zich vrij kunnen verplaatsen zonder beperkingen van andere landen. Het gaf ook toegang tot inlichtingennetwerken die zich uitstrekken over de Sahara, wat het situatiebewustzijn en de coördinatie bij contraterreur aanzienlijk verbeterde.

Bovendien verwierf Rusland diepe integratie in regionale militaire commando-structuren, waarbij personeel werd ingebed in strategische planningsrollen naast lokale generaals. Deze voordelen gingen echter gepaard met groeiende kosten, want nu de toegang tot Syrië en de Zwarte Zee steeds meer geblokkeerd raakt, werd Rusland afhankelijk van uitgestrekte bevoorradingsroutes via Libië en Guinee. Dit legt aanzienlijke druk op de logistieke capaciteit en maakt het voor tegenstanders makkelijker om leveringen te onderscheppen. Het Russische personeel is nu ook verspreid over een breed en gefragmenteerd gebied, wat troepenrotatie en operationele flexibiliteit bemoeilijkt.

Om deze kans te grijpen, heeft Rusland een tweede golf van troepeninzet gelanceerd. Afrika Korps-eenheden versterken nu luchtbases in Niger en Mali, en voorheen buiten dienst gestelde Amerikaanse dronefaciliteiten worden omgebouwd tot permanente Russische logistieke hubs. Commandoposten worden uitgebreid tot versterkte vooruitgeschoven operationele centra, die in staat zijn volledige operationele cycli te huisvesten. Bijna 200 Syrische strijders zijn ingezet in Arlit ter ondersteuning van Russische troepen.

Tegelijkertijd werkt Moskou eraan om juridische basistoegang te formaliseren en immuniteit voor zijn operaties veilig te stellen. Diplomatiek steunen Russische functionarissen het politieke offensief van de Alliantie tegen de Economische Gemeenschap van West-Afrikaanse Staten, en bieden ze dekking voor bredere uitzettingen van westerse NGO’s en adviseurs. Deze stappen tonen aan dat Moskou niet slechts reageert, maar actief werkt aan het opbouwen van stabiliteit.

Al met al markeert Rusland’s consolidatie van militaire controle in de Sahel een van zijn meest significante machtsprojecties buiten Eurazië in decennia.

Door zich in te bedden in de commandostructuren van regionale strijdkrachten en fysieke controle te verkrijgen over bases en logistieke routes, heeft Moskou zich gepositioneerd als de dominante externe actor in West-Afrika. Hoewel de langetermijnlevensvatbaarheid van deze strategie afhankelijk is van Rusland’s vermogen om operaties te blijven ondersteunen over fragiele bevoorradingsketens en het interne volatiliteit van partners te beheren, suggereert het huidige traject dat de Sahel een kernpijler zal blijven van Rusland’s bredere strategie op het Afrikaanse continent.